Po raz kolejny wracam dzisiaj do Eugenii Sienkiewicz-Przyałgowskiej, wileńskiej malarki. A tematem wpisu będą jej wspomnienia.
Bezpośrednią inspiracją dla moich poszukiwań był fragment notki biograficznej zamieszczonej w Katalogu toruńskiej wystawy „Kształcenie artystyczne w Wilnie i jego tradycje”. Fragment ów brzmi: „Pozostawiła nieopublikowane wspomnienia”.
Postanowiłem zbadać ten wątek. Skorzystałem z uprzejmości Muzeum Sztuki Litewskiej w Wilnie, z którego już wcześniej otrzymałem skany kilkudziesięciu prac Eugenii. Okazało się, że mają także inne pamiątki po niej – album ze zdjęciami, wycinkami z gazet, jakimiś drukami ulotnymi. Całość zebrana jest w ładnym albumie zatytułowanym „Eugenja z Sienkiewiczów Przyałgowska”. Ale najcenniejsze są oczywiście te „nieopublikowane wspomnienia”. Niestety, nie mam zgody Muzeum na opublikowanie tych materiałów. Wielka szkoda, ale może jeszcze kiedyś uda się taką zgodę uzyskać.
Owe wspomnienia to kilkanaście stron tekstu spisanego po rosyjsku około 1967 r. Uważam, że było to komuś podyktowane, w tekście Eugenia skarży się na wzrok. Drobne pismo nie mogło być zatem jej pismem.
Ze wspomnień wyłania się portret młodej malarki, która miała chyba dość duży talent. Niestety, czasy w których żyła – oraz, jak się okazuje zawiść kogoś z rodziny – nie sprzyjały rozwojowi tego talentu. Jednak czas spędzony w środowisku malarzy wileńskich oraz w szkołach krakowskich zapadł w jej pamięci bardzo mocno. I nic dziwnego, poznała wówczas najwybitniejszych przedstawicieli naszego malarstwa – zarówno szkoły krakowskiej (np.Tetmajer czy Stryjeńska) jak i wileńskiej (np. artystyczna rodzina Bałzukiewiczów).
O rodzinie nie pisze zbyt wiele, wspomina siostrę i męża, ale nawet nie wymienia ich imion. Dobrze zatem, że te informacje mamy z innych źródeł.
Stosunkowo sporo miejsca zajmuje jej relacja z wystawy w Zachęcie. To był prawdopodobnie 1933 r. W materiałach, pozostawionych w Muzeum Sztyki w Wilnie, znajduje się bowiem Przewodnik Nr 86 Towarzystwa Sztuk Pięknych w Warszawie. Ze spisu treści wynika, że w tymże Przewodniku zawarte są informacje o wystawie Wystawa prac Wileńskiego Towarzystwa Niezależnych Artystów Sztuk Plastycznych. Niestety, Muzeum w Wilnie nie sfotografowało zawartości całego Przewodnika (tylko kilka kart), może karty zostały wyrwane? Jako zdjęcie tytułowe oraz w treści pokazuję okładkę wydawnictwa (z Internetu).
Tato zlecił przetłumaczenie wspomnień na język polski. Uważam, że tłumaczenia nie są objęte prawami autorskimi i mogę je opublikować. Zapraszam zatem do lektury – plik PDF znajduje się w linku poniżej oraz na stronie DOKUMENTY.
EUGENIA SIENKIEWICZ PRZYAŁGOWSKA WSPOMNIENIA
Znowu wybieramy się do Wilna wiosną i wówczas chciałbym odwiedzić Muzeum i osobiście zobaczyć te pamiątki.