Dzisiaj chciałbym pokazać Ci ciekawy dokument – spis rodziny pradziadka Wiktora. Jest on szczególny z kilku powodów.
Najważniejsze jest to, że zawiera on spis członków rodziny z określonego dnia. Ciekawe jest też to, że dokument ten „żył”, czyli był podstawą do dokonywania innych wpisów czy ważnych adnotacji.
Również rozmiar dokumentu jest nietypowy – to arkusz formatu A3, zamykany jak gazeta, z okładką. Widać, że był intensywnie używany, bo na grzbiecie jest podklejony papierem.
Zobaczmy najpierw okładkę
Wydrukowany tytuł dokumentu brzmi:
LISTA RODZINY
Szlachcica powiatu Swenianskiego …
[otieczestwo→]{syna Bonifacego} Sienkiewicza(Sporządzona) 17 czerwca (lub: lipca) 1908 roku
Ale najciekawsze są te dopiski, łącznie z dopisanym odręcznie tytułem
Kopia
obowiązku służby wojskowej
I dalej na tej stronie tytułowej znajdują się odroczenia służby wojskowej dla dzieci Wiktora Cezarego. Z tłumaczenia wynika, że odroczenie nastąpiło na okres przeważnie dwóch lat – od 16 stycznia 1914 do 31 grudnia 1916 roku lub później. Każde ze stosowną pieczątką.
Czytelne są wpisy Aleksandry i Pelagii. Dlaczego dotyczyło to kobiet? No i jeszcze wpis dotyczący dziadka Kazimierza, wówczas jeszcze dziecka:
16 stycznia 1914 r.
na okres do 31 grudnia 1919 r.
(Kazimierzowi) Wiktoryczowi – Cezariewiczowi
Sienkiewiczowi
To rosyjski sposób pisania, gdzie imię tworzy się od imienia ojca. To inaczej imię odojcowskie. Wiktorycz Cezariewicz to syn Wiktora Cezarego. Dlatego być może imię Kazimierz jest w nawiasie.
Na ile te odroczenia się zdały? w lipcu 1914 r., a więc dosłownie kilka miesięcy po odroczeniu, wybuchła Pierwsza Wojna Światowa. Czy najstarszy Witold został powołany? Może kiedyś się to wyjaśni.
Zobaczmy jak dokument wygląda po rozłożeniu:
Poniżej treść tabel, z uwzględnieniem płci – bo wykaz dzieli się na płeć męską i żeńską. Oczywiście wszystko z punktu widzenia głowy rodziny.
Płeć męska. Stopień, imię, otczestwa i nazwisko szlachcica i jego synów, lub żyjących przy nim krewnych braci i bratanków/ siostrzeńców.
Wiktor – Cezary [otieczestwo→]{syn Bonifacego} Sienkiewicz urodzony 13. kwietnia 1857 roku – lat 51
Jakim orzeczeniem Zebrania Delegatów otrzymał szlachectwo, i jeśli posiada zatwierdzony (herb) tej godności, to jakim dekretem
Wiktor – Cezary [otieczestwo→]{syn Bonifacego} Sienkiewicz postanowieniem (Wileńskiego) Szlacheckiego Zebrania Delegatów 18. czerwca (lub: lipca) 186(5) r. 29. lutego 1872 roku (zatwierdzony odpowiednim … Herbowym Rządem … 19 września 1872 roku … … rodu swojego jak przy… … … … … 16 sierpnia 18(5)4 r. w godności szlacheckiej z wciągnięciem w … … szlacheckiej księgi rodowej. Zaświadczenie … 22 … 1872 r. pod nr 43. Synowie … Witold, Adolf, Michaił i Kazimierz do rodu swego … nieograniczeni)
Synowie jego:
- Witold, urodzony 16. lutego 1886 roku – lat 22
- Adolf, urodzony 22. grudnia 1892 roku – lat 15
- Michaił, urodzony 29. września 1899 roku – lat 8
- Kazimierz, urodzony 1. (marca) 1903 roku – lat 4.
Płeć żeńska. Stopień pokrewieństwa, imię, otczestwo i nazwisko
Żona Wiktora – Cezarego – Scholastyka (z domu) (Aszemborkow) – lat 44
Córki jego:
- Pelagia, urodzona 1… … 1887 roku – lat 20
- Aleksandra, urodzona 2(9) (maja) 1894 roku – lat ?
- Dominika, urodzona (5) sierpnia 189(6) roku – lat 11
- Maria, urodzona 2 sierpnia 1901 r. – lat 6
Nazwa majątku, ilość dziesięcin ziemi, lub innego rodzaju nieruchomości, lub przynajmniej gdzie mieszka
Mieszka w (m.) Powiewiórka (Wileńskiej) (guberni) Sw…
W tym zatem czasie, czyli latem 1908 r. żyło ośmioro dzieci Wiktora i Scholastyki. Mieszkali już w Powiewórce, gdzie Wiktor Cezary i dwójka jego dzieci (być może ktoś jeszcze), jest pochowany.
Wiemy, że Józef zmarł w 1906 r. Wiemy także, że najstarszą córką była Amelia. Nie ma jej na spisie, ale jest pochowana w Powiewiórce z nazwiskiem panieńskim, zatem nie wyszła za mąż. Skoro jednak nie ma jej w tym spisie, to zmarła przez czerwcem 1908 r. Ale kiedy zmarła, nie wiadomo.
Poświadczenie szlachectwa jest zgodne z tym dokumentem.
A pod spodem jeszcze poświadczenie:
Zaświadcza się, że niniejsza kopia alfabetycznego spisu rodziny jest wierna z oryginalnym przedstawieniem do … mojej (kancelarii) dowodami rzeczywistego stanu rodzinnego … na … i dana (bez znaczka) do przedstawienia w sprawie obowiązku służby wojskowej. (8) sierpnia 1908 roku, (miasta Wilna).
(Powiatowy) Marszałek Szlachty (podpis)
(p.o.) sekretarza (podpis)