W ostatnich dniach moja biblioteczka wzbogaciła się o kilka interesujących pozycji dotyczących Wilna. Powodem nabycia tych książek była oczywiście Eugenia Sienkiewicz-Przyałgowska, malarka i działaczka środowiska artystycznego. Wśród nich pozycja szczególna, bo z epoki.
Pamiętam Antokol
Najciekawszą chyba książką jest „Pamiętam Antokol. Przechadzki po Wilnie” Jerzego Surwiłło (Wilno 2005). Na jednej ze stron książka tak została opisana:
Autor oprowadzając nas po wileńskich cmentarzach oprowadza zarazem po historii miasta, przypominając najdonioślejsze wydarzenia, przybliżając sylwetki Wilnian, którzy odegrali znaczącą rolę w dziejach Polski, odkrywając sekrety i tajemnice przeszłości. W książce zamieszczono liczne fotografie starych nagrobków.
Ale nie tylko cmentarze są w tej książce. W rozdziale Antokolskie ABC autor dzieli się fotografiami ze swojego archiwum i opisuje je w interesujący sposób. Jest też i fotografia Eugenii z rodzicami i profesorami Karaffa-Korbuttami. Autor napisał, że „była piękną kobietą”. Rzeczywiście, nawet wg dzisiejszych wzorców. Ciekawostką jest informacja, że przed śmiercią przekazała Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego kilkaset medycznych książek. To ciekawy trop do zbadania. A książki należały zapewne do jej zmarłego męża, Mariana Przyałgowskiego.
Wileńskie środowisko artystyczne
Nieco inną pozycją jest książka „Wieleńskie środowisko artystyczne 1919-1945. Malarstwo, grafika, rzeźba, rysunek, fotografia. Wystawa pod patronatem prof. Stanisława Lorenza” (Olsztyn 1989). To katalog wystawy artystów z Wileńszczyzny, która była zorganizowana w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Olsztynie (czerwiec-sierpień 1989). To bardzo interesująca praca, jednak nie zawiera reprodukcji dzieł Eugenii Sienkiewicz-Przyałgowskiej. Jednak wymienia ona członków Wileńskiego Towarzystwa Niezależnych Artystów Malarzy, którego Eugenia była skarbnikiem.
Warto pamiętać, że była to ważna organizacja artystyczna Wilna, konkurencyjną względem Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków. Wrócę do tego za chwilę.
Polskie życie artystyczne
Kolejnym nabytkiem jest „Polskie życie artystyczne w międzywojennym Wilnie” Józefa Poklewskiego (Toruń 1994). Ta książka dostępna jest w wersji cyfrowej – zobacz tutaj >>
Tym, co mnie w niej zainteresowało była informacja, że w marcu 1931 r. w warszawskiej Zachęcie wystąpili artyści wileńscy. Wg przypisu swoje prace wystawiła tam również Eugenia Przyałgowska. Autor napisał również, że ci artyści „wkrótce w przeważającej większości weszli w skład konkurencyjnej względem WTAP organizacji”. Co było dalej już wiemy – Eugenia została skarbnikiem nowego Towarzystwa. Chociaż w książce autor cytuje niepochlebne opinie o tym Towarzystwie.
Ale skoro w marcu odbyła się wystawa w Zachęcie, to musiał jej towarzyszyć katalog, podobny do tego z 1933 r. który już pokazywałem. Podążyłem tym tropem i szybko znalazłem w Internecie:
Przewodnik 62
Na koniec rarytas. Otóż za kilkadziesiąt złotych kupiłem dokument z epoki, wspominający Eugenię, czyli „Przewodnik 62 Marzec 1931” roku wydany przez Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Eugenia została wymieniona z pracą Studium portretowe – olej. Niestety bez reprodukcji, zatem nie wiemy (i pewnie się nie dowiemy) jaka to praca została wystawiona. Chociaż nie jest wykluczone, bo pewien trop jednak istnieje…
Niemniej jednak to kolejna pamiątka pamiętająca czasy przedwojennego Wilna i naszych przodków.